Opgravingen bij de Scheldeflat: sporen uit de vroege Middeleeuwen gevonden

Voorzichtig schraapt stadsarcheoloog Marco Vermunt zandlaag voor zandlaag af. De kleurverschillen in het zand vormen zijn leidraad. Langzaam tekent zich zo een verdiepte ruimte in het zand. Het is een hutkom, een half ingegraven kuil dat de bodem was van een houten hutje. Geschatte leeftijd van deze historische vondst: 7^e tot 9^e eeuw, oftewel 1200 tot 1400 jaar oud!

De tuin van de Scheldeflat in de wijk Fort-Zeekant in Bergen op Zoom is deze weken het toneel van een archeologisch onderzoek. De flat zelf wordt gesloopt en maakt plaats voor nieuwbouw. Onderdeel van de ontwikkeling is onderzoek naar sporen uit het verleden. En die blijken enkele meters diep nog goed te vinden te zijn.

“Kijk, dit vinden we hier heel veel”, laat Marco Vermunt zien. In zijn handen houdt hij een groot been, vermoedelijk van een varken. “We vermoeden dat hier een ambachtscentrum heeft gezeten. Van dierenbot werd hier van alles gemaakt, bijvoorbeeld het handvat van een mes of de spinklos voor het spinnen van wol.” Dat er zoveel dierenbotten gevonden worden, is vrij uniek. “Meestal vergaan die in zandgronden.”

Vroege Middeleeuwen

Maar het is vooral de historische periode – de vroege Middeleeuwen – die de vondsten bijzonder maken. “De sporen stammen uit de Merovingische tijd. Een periode genoemd naar koning Merovech. Vondsten uit die tijd zijn vrij zeldzaam, zeker hier in deze regio. De dichtstbijzijnde opgravingen uit die tijd zijn Alphen-Chaam en Den Haag.”

Ook de hoeveelheid aardewerk is opmerkelijk. “Dit kan erop wijzen dat er in die tijd al op grote schaal aardewerk werd gemaakt. Dat zou betekenen dat vanaf de Romeinse tijd tot de 20^e eeuw eigenlijk onafgebroken hier aardewerk werd gemaakt.”

Opvallend is wel dat de vondsten niet ouder zijn dan het jaar 850. Daar heeft Marco een mogelijke veklaring voor. “We weten dat Antwerpen in 836 is veroverd en geplunderd door de Vikingen. De route over de Schelde liep toen langs Bergen op Zoom. Mogelijk is de gevonden nederzetting destijds ook geplunderd.”

Kasteel van Borgvliet

Want van een nederzetting durft de archeoloog wel te spreken. Vermoedelijk maken de gevonden hutkommen deel uit van het latere dorp Borgvliet. Marco wijst in een schuine lijn van de binnenstad tot aan de Binnenschelde. “Dit was vroeger de weg naar het Kasteel van Borgvliet. Vandaar de naam Borgvlietsedreef. In 1545 is deze weg al vastgelegd door tekenaar Jacob van Deventer. De hutkommen die we nu hebben gevonden, volgen dezelfde lijn. Het zou dus heel goed kunnen dat de route die Van Deventer in de 16^e eeuw tekenden al 8 eeuwen ouder was.”

Het archeologisch onderzoek van deze zomer maakt deel uit van een breder onderzoek. Als straks ook de Scheldeflat en de naastgelegen aanleunwoningen gesloopt zijn, gaat de zoektocht naar sporen verder. “Zoveel hutkommen bij elkaar duidt op een klein ambachtscentrum. We vermoeden dat deze aangestuurd werden vanuit een boerderij. Het zou mooi zijn als we daar ook nog sporen van vinden.”