Stapje voor stapje op weg naar circulair bouwen

We consumeren de aarde leeg als we niet uitkijken. Massaal kiezen we het liefst voor nieuw in alles wat we doen. We kopen en bestellen maar. Een druk op de knop en de bestelbus rijdt alweer voor. Terwijl gebruikt vaak een goed alternatief is. Voor ons allemaal een uitdaging om die weg in te slaan, het vraagt een andere manier van denken en doen.

Dat geldt ook voor ons als woningcorporatie. Stap voor stap zijn we daarom de weg van het circulair bouwen ingeslagen. Een proces waar we over praten met vastgoedontwikkelaar Joke Franken en Wilco Kok, projectleider exploitatie. Twee vakgebieden die nauw samengaan. Duurzame en circulaire nieuwbouw is een ding, maar wat kost het de komende tientallen jaren in onderhoud? Of zoals Wilco uitlegt: “Iets kan nu goedkoper in aanschaf zijn, maar in onderhoud veel duurder of korter meegaan.”

Teunisbloemstraat

Aanleiding voor ons gesprek is de bouw van het appartementencomplex aan de Teunisbloemstraat in de wijk Gageldonk-West in Bergen op Zoom. De grootschalige vernieuwing van die gedateerde wijk nadert zijn einde, het woongebouw waar nu aan wordt gewerkt is de welbekende kers op de taart.

Is dat gebouw helemaal circulair? Nee. Daar willen Joke en Wilco heel duidelijk over zijn. “Als we iets meer dan tien procent halen is dat mooi.” Nog steeds is er beton nodig en andere traditionele materialen. Dat gebeurt vaak omdat die beter leverbaar zijn. Maar ook hout. FSC-hout wel te verstaan, verantwoord gekweekt en na kap is er nieuwe aanplant.

Traditioneel bouwen is goedkoper, maar er is geen weg meer terug

Dat hout zit onder meer in kozijnen en is later opnieuw te gebruiken. “Kunststof kozijnen gaan langer mee, maar hout kun je herstellen, kunststof niet. Het slijt snel, waardoor het niet goed meer sluit.” Kijk naar huizen uit de jaren ’30, zegt Wilco. “Daar zitten vaak de originele kozijnen nog in.” Zo duurzaam is hout.

Keukens

Ook de keukens zijn van hergebruikt materiaal. “Inmiddels zet Bruynzeel bij sloop zelf een container weg om oude keukens weg te halen.” Ze worden vermalen en als grondstof gebruikt voor nieuwe. Het zijn steeds weer voorbeelden. Want circulair bouwen is een aaneenschakeling van kleine en wat grotere overwinningen. Zoals bitumen dakbedekking dat bij einde levensduur is her te gebruiken.

Regelgeving

Is het allemaal hosanna? Mooi niet. Soms door heel simpele zaken. Regelgeving bijvoorbeeld. De balkonhekjes van de gesloopte Scheldeflat in de nieuwbouw hergebruiken? Dat klinkt als een goed idee. Maar de spijlen staan 11 centimeter van elkaar. Dat mag tegenwoordig maar 10 centimeter zijn. Waar de balkonhekjes dan wel voor zijn te gebruiken? Bijvoorbeeld als plantenrek tegen de gevel.

“Zo zaten er in de Scheldeflat ook goede binnendeuren, met een hoogte van 211,5 centimeter. Nieuwe deuren zijn allemaal 230,5 centimeter. Want dat zijn de eisen van nu. Je kunt die oude deuren verbouwen, maar dan ze drie tot vier keer duurder dan nieuwe.”

Geen weg terug

Zo loopt Stadlander vaker tegen dit soort problemen aan. “Traditioneel bouwen is goedkoper.” Maar er is geen weg terug. We zitten in een grondstoffencrisis en putten de aarde sneller uit dan die zich kan herstellen. Lang voordat er dwingende regelgeving komt vanuit de overheid wil de corporatie de weg naar circulair bewandelen en zo doende leren.

Samen met de bouwers. “Die denken nog teveel in het stapelen van stenen. In Lithos hebben we een goede partner gevonden.” Lithos is als bouwer vanaf dag 1 aan Gageldonk-West verbonden. “Als corporaties zijn wij aanjagers, want we zijn samen de grootste bouwers van Nederland, het is onze maatschappelijke taak de innovatie in de bouw op gang te helpen.” Daarom ook steekt de corporatie extra geld in nieuwbouw zoals aan de Teunisbloemstraat. “Wie nog traditioneel bouwt is niet meer in beeld.”